Dünyanın en seçkin doğal hazineleri olan değerli taşlar, dayanıklılıkları ve güzellikleri ile hayranlık uyandıran, oluşması milyonlarca yıl alan minerallerdir. İnsanlık tarihi boyunca sembolik pek çok anlam yüklenen bu benzersiz hazineler, bazen iyileştirici güçleri olduğuna inanılarak şifa kaynağı olarak görülmüş, bazen gücün ve ihtişamın sembolü olmuş ama en çok usta ellerde şekillendirilerek benzersiz mücevherlere dönüşmüşler. Elmas, yakut, safir, pırlanta ya da zümrüt olsun bütün değerli taşlar ayrı bir güzelliğe ve kendine has benzersiz özelliklere sahiptir.
Bugün tanımlanmış 2.000'den fazla doğal mineralden 100 tanesinden azı değerli taş olarak kullanılmaktadır ve içlerinden sadece 16 tanesi maddi ve estetik değeri ile önem kazanmıştır. Bunlar beril, krizoberil, korindon, elmas, feldispat, granat, yeşim, lazurit, olivin, opal, kuvars, spinel, topaz, turmalin, turkuaz ve zirkondur. Bu minerallerden bazıları birden fazla türde değerli taş elde etmemizi sağlar, örneğin beril mineralinden zümrüt ve akuamarin elde edilirken, korindon minerali şahane yakut ve safir taşların kaynağıdır.
Hepsi benzersiz özelliklere sahip olmalarına rağmen bazı taşlar diğerlerinden daha nadirdir ve boyutları, renkleri ve kaliteleri ile çok daha değerlidir. Taşların büyülü dünyasına adım atmaya ve dünyanın en değerli 10 taşını tanımaya hazır mısınız?
10. Tanzanit
Karatı 1.200 Dolar
Listemize 1967 yılında keşfedilen tanzanit ile başlıyoruz. Adından da tahmin edebileceğiniz gibi tanzanit, yalnızca Tanzanya'nın kuzeyinde, Kilimanjaro Dağı'nın eteklerinde bulunuyor. Tiffany & Co. tarafından mücevherlerde kullanılmaya başladıktan sonra popüler olan bu sıra dışı taş, safirlerden farklı olarak koyu mavi-mor bir renk tonuna, karatı yükseldikçe ortaya çıkan ve taşa mistik bir hava veren pembe bir ışığa sahip. Listedeki diğer değerli taşlarla karşılaştırıldığında 1.200 dolar çok yüksek bir rakam gibi görünmese de sadece belirli bir bölgede bulunması ve oluşan talebe karşın arzın az olması nedeniyle önümüzdeki 20-25 yıl içinde fiyatının hızla yükseleceği bekleniyor.
9. Siyah Opal
Karatı 9.500 Dolar
Opal dünyada yaygın olarak bulunan ve ulaşılabilir fiyatlara sahip değerli taşlardan bir tanesi olmasına rağmen siyah opaller, olağanüstü renk oyunlarına izin veren koyu renk gövdesi ile dünyanın en çok arzu edilen ve en değerli taşları arasında yer alıyor. Avusturalya Yeni Güney Galler’de bulunan Lightning Ridge bölgesinde çıkan bu değerli taş, ülkenin ulusal hazinelerinden birisi olarak kabul ediliyor. “Royal One” adını taşıyan 306 karat ağırlığındaki siyah opal ise bugüne kadar çıkarılan en değerli opal olma özelliğini taşıyor. Taşı bulan madencinin bu değerli taşı satmaya karar verene kadar tam 14 yıl boyunca yastığının altında saklamış olması da hikâyesinin en ilginç özelliği. Royal One üç milyon doların biraz üzerinde bir değere sahip.
8. Kırmızı Beril
Karatı 10.000 Dolar
Zümrüt, aleksandrit ve akuamarin gibi beril grubu taşlarından olan ve kızıl zümrüt, kırmızı zümrüt gibi adlarla da anılan kırmızı beril, en nadir bulunan taşlardan birisidir. Kırmızı beril, Utah, New Mexico ve Kuzey Meksika'nın belirli bölgelerinde bulunmasına rağmen en paha biçilemez olanları Utah’ın Wah Wah Dağları’nda çıkarılıyor. Koyu kırmızı rengin hepsi eşit derecede büyüleyici farklı tonlarına sahip olan kırmızı beril o kadar nadir bulunuyor ki iyi bir örnek ortaya çıktığında hızla değer kazanıyor.
7. Musgravit
Karatı 35.000 Dolar
İlk olarak 1967 yılında Avustralya’da keşfedilen musgravit taşı adını bulunduğu bölgeden alıyor. Zeytin yeşilinden grimsi mora kadar değişen renklere sahip musgravit o kadar nadir bulunan bir taş ki bulunduğu tarihten 2005 yılına kadar değerli taş kalitesinde sadece sekiz adet çıkarılabilmiş. Son yıllarda Sri Lanka, Antarktika, Madagaskar ve Tanzanya’da da bulunmasıyla bu sayı biraz daha artsa da hâlâ nadir bulunan değerli taşlar arasında yer alıyor. Taşların değerlemesi uzmanlar tarafından tahmini olarak yapılıyor.
6. Aleksandrit
Karatı 70.000 Dolar
Aleksandrit’i inanılmaz derecede güzel ve değerli kılan en önemli özelliği ışığa ve sıcaklığa bağlı olarak renk değiştirmesi. Aleksandrit taşlı kolyeniz varsa gündüz zümrüt gibi yeşil bir renkle ışıldarken akşam olduğunda yakut misali pembe-kırmızı tonlara dönüşecektir. İlk olarak 1833 yılında Rusya’da bulunan bu benzersiz taş, Sri Lanka, Tanzanya ve Hindistan’da da çıkarılıyor. Bugüne kadar bulunan en büyük aleksandrit taşı örneği ABD'de Smithsonian Enstitüsünde sergileniyor. 65,08 karatlık taşın değeri dört milyon doların üzerinde. İlginç bir şekilde neredeyse her zaman bir karattan küçük boyutlarda bulunan Aleksandrit, büyük karatlarda çıkarıldığı zaman değeri katlanarak artıyor.
5. Zümrüt
Karatı 305.000 Dolar
Egzotik yeşil tonları ile bilinen zümrüt, dünyanın en popüler değerli taşlarından birisi. Zümrütler dünyanın her yerinde bulunmasına rağmen arzın çoğu Zambiya, Zimbabve, Brezilya ve Kolombiya'dan geliyor. Piyasada bulunan çoğu zümrüt, küçük kusurlara sahip ve bu kusurlar taklitleri ve gerçekleri ayırt etmek için kullanılıyor. Ancak ender rastlanan, kusursuz bir zümrüt satışa çıkarsa, akıllara durgunluk veren fiyatlara ulaşabiliyor. Bilinen en değerli zümrüt ise John D. Rockefeller tarafından karısına alınan, çiftin ölümünden sonra oğulları tarafından satışa sunulan Rockefeller Zümrüdü. Christie’s müzayedesinde karat başına 305 bin dolar, toplamda 5.5 milyon dolar karşılığında satılan zümrüdün daha önce de Rus İmparatorluğu koleksiyonunun parçası olduğu biliniyor.
4. Yakut
Karatı 1,18 Milyon Dolar
Pembeden koyu kırmızıya hatta bordoya kadar uzanan renkleriyle yakutlar, tutkunun ve enerjinin sembolü olarak kabul ediliyor. En önemli özelikleri muhteşem renkleri ve dayanıklılığı. Yakut, elmastan sonra en sert yapıya sahip olan değerli taş olduğu için üstün ve detaylı işçilik gerektiren mücevher tasarımlarında özellikle tercih ediliyor. Yakutlar, en değerlileri Myanmar’da olmak üzere dünyanın pek çok yerinde çıkarılıyor. Dünyanın en değerli yakutu ise açık artırmada 30 milyon dolara alıcı bulan, 26 karatlık bir Myanmar yakutu olan “Gündoğumu Yakutu”. Yakut, adını Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin yazmış olduğu bir şiirden alıyor. Şiirin birkaç dizesi şöyle:
“Aşık der ki, hiçbir şey yok benden kalan.
Bir yakut gibiyim ben doğan güneşe kaldırılıp tutulan.
Bir taş mı bu, yoksa dünya mı kırmızıdan yapılan?”
3. Pembe Elmas
Karatı 1,19 Milyon Dolar
Son derece nadir bulunan ve bu yüzden çok değerli olan renkli elmaslar içinde pembe elmaslar çok özel bir yere sahip. Dünya çapındaki elmas üretiminin %0,1’inden daha azını temsil eden bu çok zarif ve pembe renkli taşların kaynağı Avustralya’da bulunan Argyle Madeni. Maden geçtiğimiz yıllarda üretimini sonlandırdığı için pembe elmasların değerinin daha da artması bekleniyor. Amerika Gemoloji Enstitüsü tarafından “kusursuz” olarak değerlendirilen ve “Pembe Yıldız” adını taşıyan pembe elmas 71,2 milyon dolarlık fiyatıyla dünyanın en pahalı mücevheri olma özelliğine sahip. 59,60 karat ağırlığında olan Pembe Yıldız’ın satışı 2017 yılında Hong Kong Sohteby’s müzayedesinde gerçekleşti.
2. Jadeit
Karatı 3 Milyon Dolar
Yeşim yarı değerli taş kategorisinde olmasına rağmen, ailenin jadeit adı verilen yüksek kaliteli en özel taşı milyonlarca dolarlık karat değeri ile bambaşka bir konuma sahip. Sanılanın aksine jadeit sadece yeşil değil; beyaz, siyah, lavanta, kırmızı ve sarı dahil olmak üzere pek çok renge sahip. Hatta renksiz olanları bile bulunuyor. Ancak en çok tercih edileni ve en değerli olanı canlı yeşil tonu ve yüksek yarı saydamlığı ile bilinen “İmparatorluk Yeşimi.” Dünyadaki jadeidin yüzde 90’ından fazlasının kaynağı Myanmar olmasına rağmen en iyi yeşim işleme ustaları Çin’de yetişiyor. Dünyanın en pahalı mücevherleri arasında bir de jadeit kolye bulunuyor. “Hutton-Mdivani” adını taşıyan, Barbara Hutton’a ait olan ve 27 adet en kaliteli jadeit boncuktan oluşan kolye 2014 yılında tam 27,44 milyon dolara satıldı. Kolyeyi satın alan ise orijinal tasarımcısı Cartier oldu.
1. Mavi Elmas
Karatı 3,93 Milyon Dolar
Tüm renkli elmaslar arasında mavi elmaslar en nadir ve en değerli türlerden biri olarak kabul ediliyor. Mavi elmaslar da tıpkı diğer tüm elmaslar gibi milyonlarca yıl boyunca yoğun ısı ve basınç altında kaynaşmış karbon elementleridir. Mavi elmasa ayrıcalıklı rengini bor elementi verirken, içerdiği azot da mavi rengin yoğunluğunu belirler. Güney Afrika, Avustralya ve Hindistan’da bulunan az sayıda madenden çıkarılan mavi elmas ne kadar büyükse değeri de o kadar artıyor. Bilinen en ünlü mavi elmas yıllar içinde sahiplerinin de hikayeleriyle efsaneleşen Hope Elması. Hakkındaki ilk kayıtlar 17. yüzyıla kadar uzanan 112 karatlık elmasın Hindistan’da bir Budist tapınağından çalındığı düşünülüyor. İlk sahibi ise Fransız tüccar Jean Baptiste Tavernier. Elmasın yolculuğu 1668 yılında XIV. Louis’e satılmasıyla farklı bir boyut kazanıyor. Bu dönemde yeniden işlenerek 67 karata düşüyor. Sonrasında çalınan ve uzun süre izine rastlanmayan elmas daha sonra İngiltere’de ortaya çıkıyor. Sahiplerine kötü şans getirdiği düşünülmesine rağmen pek çok defa el değiştiriyor. Hope Elması’nı koleksiyonlarına dahil edenler arasında padişah II. Abdülhamid ve ünlü mücevher tasarımcısı Pierre Cartier de bulunuyor. Yıllar içinde 45,42 karata düşen ve son olarak New York’lu bir mücevherci olan Harry Winston tarafından satın alınan taş, bugün bağışlandığı Smithsonian Enstitüsünde sergileniyor.
